Meanderende Maas: sterke dijk, ruimte voor de maas, nieuwe natuur en economie

Eén pakket maatregelen van tien partijen voor dijkversterking, rivierverruiming en gebiedsontwikkeling

Met het project Meanderende Maas gaan we de ruim 26 km lange dijk aan Brabantse zijde tussen Ravenstein en Lith versterken, de Maas aan Gelderse en Brabantse zijde meer ruimte geven en het gebied mooier en economisch sterker maken. De bestuurders van de tien betrokken organisaties, verenigd in de stuurgroep Meanderende Maas, hebben ingestemd met het concept voorkeursalternatief Meanderende Maas, Ravenstein – Lith. Dit plan op hoofdlijnen is het resultaat van een onderlinge samenwerking en een intensief participatieproces met de omgeving. Directe aanleiding is de noodzaak om de dijken langs de Maas te versterken. Eind 2019 nemen de bestuurders na consultatie van de eigen besturen een gezamenlijk besluit over het voorkeursalternatief. Rijk en regio investeren samen in de veiligheid en kwaliteit van het gebied. Het totale pakket maatregelen kost ruim 235 miljoen euro, waarvan ruim 135 miljoen euro voor de dijkversterking.

Sterke dijk met behoud woningen en karakteristieke bomen

In het concept voorkeursalternatief is de bestaande bebouwing langs de dijk behouden, evenals de karakteristieke bomen op de dijk bij de dorpen, zoals bij Demen-Dieden. Afwisselend is er sprake van een tuimel- en moderne gronddijk. Ravenstein kan nog meer het karakter van vestingstadje aan de rivier krijgen. Voor recreanten komen bredere fietspaden en ruim 6 km nieuwe fietspaden op de tuimeldijk.

Tussen Ravenstein en Lith varieert de dijkverhoging van 0 – 80 cm. Per deel van de dijk is in grote lijnen aangegeven hoe de dijkversterking eruit gaat zien. Op veel plaatsen nabij bebouwing komen constructies om de stabiliteit van de dijk te verbeteren en/of het ondergronds water doorlaten van de dijk, het pipingprobleem tegen te gaan. Voor dit laatste zijn ook brede bermen een oplossing. Een innovatieonderzoek is gestart om te bezien hoe lang de bermen precies moeten zijn. In de volgende fase, de planuitwerking, werken we het ontwerp tot in detail uit, in samenspraak met de bewoners aan de dijk.

Ruimte voor de Maas en nieuwe natuur

De Maas krijgt meer ruimte zowel aan de Brabantse als Gelderse zijde. Daarmee verlagen we de waterstand en is een geringere verhoging van de dijk mogelijk. Meer ruimte voor de rivier biedt de kans om ruim 500 ha natuur toe te voegen aan het riviernatuurpark, een groot aangesloten natuurgebied langs de Maas. Het is een ontbrekende schakel in het Natuurnetwerk Brabant en het programma Meer Maas van Natuurmonumenten. Twee oude meanders van de Maas maken we weer zichtbaar, ook goed voor de verbetering van de waterkwaliteit, de rijksopgave voor de Kaderrichtlijn Water.

De rivierverruiming levert tevens grond op voor de versterking van de nabijgelegen dijk. We beperken het transport met vrachtwagens over de weg en daarmee de CO2 uitstoot., waardoor sprake is van een duurzame uitvoering.

Kansen voor recreatie en versterking economie

Het voorkeursalternatief geeft kansen aan de versterking van het 'Brabants cultureel erfgoed', zoals de Zuiderwaterlinie. Met de versterking van het waterfront van vestingstadje Ravenstein, het herstel van de historische relatie tussen de Maas en Megen en het behoud en versterking van het karakteristieke Maaslandschap. Maar ook met het behoud van de cultuurhistorische dijken met beplanting en bebouwing.

Door versterking van routestructuren en een hoogwaardige kwaliteit van de omgeving, waaronder het karakteristieke Maaslandschap, vergroten we de aantrekkelijkheid voor recreatie en toerisme en verbeteren we de economische ontwikkeling en het woon- en leefklimaat in de dorpen.

De economische concurrentiepositie van de haven van Oss en de veiligheid voor de scheepvaart op de Maas verbetert door een verbreding van de toegang tot het Burgemeester Delenkanaal.

Tien projectpartners: meedenken, meedoen én samen investeren

Rijk en regio voeren gezamenlijk een integrale verkenning uit naar de beste maatregelen om te zorgen voor waterveiligheid, rivierverruiming en gebiedsontwikkeling. De verkenning Meanderende Maas, Ravenstein – Lith, valt onder zowel het nationale Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) als het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT).

In het Hoogwaterbeschermingsprogramma werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie ooit sinds de Deltawerken. Zo werkt het HWBP aan een land waar je veilig kunt wonen, werken en recreëren.

Het waterschap Aa en Maas trekt de verkenning Meanderende Maas en werkt daarin samen met de provincie Noord-Brabant, gemeente Oss, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat,

Natuurmonumenten, de provincie Gelderland, waterschap Rivierenland en de gemeenten Wijchen en West Maas en Waal. Door de combinatie van doelen en budgetten en de integrale aanpak is een grote meerwaarde te bereiken binnen deze gebiedsontwikkeling. De partners zijn bereid tot mee investeren.

Bundeling krachten

Het concept voorkeursalternatief is het resultaat van een bundeling van krachten van de betrokken partijen en een intensief participatieproces met bewoners en ondernemers. Ruim 40 mensen met uiteenlopende achtergronden en kennis van het gebied denken al 1,5 jaar structureel mee tijdens werkplaatsbijeenkomsten. Een klankbord adviseert over het proces. Via de website zijn opmerkingen, wensen en ideeën ingebracht. Contacten zijn er met bewoners en ondernemers via informatiebijeenkomsten, inloopbijeenkomsten, dijktafels en keukentafelgesprekken. Ook in de volgende fase betrekken we de bewoners en ondernemers bij de verdere uitwerking van het plan.

Projectgebied

Het projectgebied van circa 2650 hectare, omvat naast de Brabantse dijk tussen Ravenstein en Lith, ook de uiterwaarden aan beide zijden van het 18 kilometer lange Maastraject. De dijk aan de Gelderse zijde is geen onderdeel van het project.

Vervolg

Eind oktober en begin november vinden informatie- en inloopbijeenkomsten plaats voor de bestuurders, bewoners, ondernemers en belangstellenden. De stuurgroep neemt naar verwachting in december een definitief besluit over het pakket maatregelen, het voorkeursalternatief Meanderende Maas.

Vervolgens maken de maatregelen onderdeel uit van een op te stellen structuurvisie. De structuurvisie geeft ook het toekomstbeeld van waaruit delen van dit project worden gerealiseerd. Deze structuurvisie zal samen met de milieueffectrapportage begin 2020 door de provincies Noord-Brabant en Gelderland ter inzage worden gelegd. Dan is de formele inspraakperiode en kunnen zienswijzen worden ingediend. De volgende fase, de planuitwerking zal naar verwachting in 2022 zijn afgerond. De uitvoering start in 2023. De afronding van alle werkzaamheden is voorzien in 2028.

Veilig wonen en werken

Nieuwe wettelijke veiligheidsnormen uit 2017 maken het nodig de dijk tussen Ravenstein en Lith aan te passen. Om 270.000 bewoners en bedrijven achter de Brabantse dijk en wijde omgeving, inclusief Oss en Den Bosch beter te beschermen tegen overstroming bij hoog water in de Maas