Vierdelige serie in aanloop naar de herdenking op 4 mei
Verhalen om nooit te vergeten (2)
Door Wil van den Dobbelsteen
Het landelijk thema van het Nationale Comité 4 en 5 Mei is dit jaar 'Verhalen om nooit te vergeten'. Het Drutens 4 Mei-comité verzorgt in aanloop naar de (aangepaste) dodenherdenking op 4 mei 2020 een viertal bijdragen, aansluitend op dit landelijke thema. De verhalen gaan over het hoe het onze joodse medeburgers in voornamelijk Druten en omgeving is vergaan. Dit om (enig) begrip te hebben voor de mede-dorps- of streekgenoten tijdens hun leven en helaas het bittere einde ervan.
In 1859 organiseerden de in Druten en omgeving wonende joodse families zich tot een zelfstandige joodse gemeente. Een jaar later werd in het voormalige protestantse (schuur)kerkje aan de Korte Brouwerstraat (Nieuwstraat) een sjoel (synagoge) gevestigd. Deze werd op 24 augustus 1860 ingewijd en in gebruik genomen. De sjoel bleef tot 1904 in gebruik, om vervolgens verkocht te worden aan Jacobus Bekkers, die er een schuur van maakte.
Joodse gemeenschap Druten
Tussen 1901 en 1904 neemt de joodse gemeenschap qua leden in Druten met rasse schreden af. Wellicht was dat ook een van de redenen om de sjoel te verkopen. Die afname is waarschijnlijk te wijten aan het overlijden van gemeenteleden en het verhuizen naar elders. De geconstateerde afname had tot gevolg dat de joodse gemeente in Druten haar zelfstandigheid verloor en al in 1900 bij de joodse gemeente Nijmegen werd gevoegd. De joodse gemeente Nijmegen telde toen 460 joodse gemeenteleden.
Beroepen
Enkele joden waren vleeschhouwer (slager), anderen waren handelaar in goud en zilver, in tabak of in textiel. Sommigen waren marskramer. De laatsten verkondigden, bij wijze van verkoopstunt, aan de deur: 'De Winter staat voor de deur'.
De joodse inwoners woonden voor wat Druten betreft voornamelijk in de Hogestraat, de Boterdam (Veerstraat), Hooistraat, Kattenburg en in de Korte Brouwerstraat (Nieuwstraat). In de Hooistraat was het slager M. Manassen, die in het Nieuw Israëlitisch Nieuwsblad van 3 februari 1893 adverteerde met zijn 'Maas en Waalsche Worstfabriek'.
Vertrek naar grote steden
In totaal vertrok tussen 1901 en 1907 uit de gemeente Druten verhoudingsgewijs een groot aantal joden naar voornamelijk Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Oss, Tiel en Nijmegen. Onder hen was ook de voorzanger in de synagoge, Tobias Abraham de Klein, geboren op 15 januari 1806. Hij verliet Druten in 1902.
