Herdenken op 4 mei
Verzet als voorbeeld (2)
Door Wil van den Dobbelsteen
In samenwerking met het 4 Mei Comité Druten publiceert de Maas&Waler deze maand wekelijks een artikel over de aanloop naar de dodenherdenking op 4 mei. Het landelijke thema 'Verzet' vormt de rode draad. In de artikelen wordt aandacht geschonken aan een voorbeeld, dat zich toespitst op een noodlottig voorval tegen het einde van de tweede wereldoorlog. Dit in gedeelten die menigeen tot de verbeelding zullen spreken.
Rond 1832 stond aan de Waalbandijk een voor die tijd vrij ruime dijkwoning, zeg maar een krukhuisboerderij. Deze boerderij doorbrak een aloude kweldam, die liep van 't Huijs te Leeuwen langs boerderij Vredenburg, vanaf Boven-Leeuwen richting Druten, als het ware parallel aan de Waalbandijk. Deze kwelkade droeg toen de naam 'De Groene Weg', waaraan Waaldijk 3 was en is gelegen. De huidige Noord-Zuid van 1957/1958 doorkliefde letterlijk deze kwelkade en geeft heden ten dage een ander aanzicht op het pand van 1734, onder aan de sinds 1996 verhoogde en verzwaarde dijk. Nadat Ariën de Graaf, van beroep planter, daar de eigendom over had, ging het in jaren daarna over naar de familie Van Mourik. Jaren verstreken en de tweede wereldoorlog verstoorde het dagelijks leven en het bestaan van het gezin van Johannes van Mourik (1857–1940).
In de loop van de oorlogsjaren leefden in deze krukhuisboerderij de gebroeders Jan en Dos van Mourik, samen met hun zuster Doth, in alle rust aan dit stuk dijk. Wat hen te wachten stond tegen het einde van de tweede wereldoorlog kon niemand bevroeden. Gedurende de nacht en ochtend van 23 maart 1945 vlogen verschillende V-1's door de lucht, waarvan er enkele neerkwamen en ontploften in de omtrek. Mensen bleven zoveel mogelijk binnen. Regelmatig staken echter Duitse verkenningspatrouilles de Waal over en kwamen ook terecht in en bij de steenoven ter hoogte van Boven-Leeuwen. De gebroeders Van Mourik hadden onderlinge afspraken gemaakt voor het geval er 's nachts op de deur werd geklopt. Ze waren er echter niet op voorbereid dat vroeg in de avond plots de kamerdeur open ging en er twee gecamoufleerde Nederlandse SS'ers in huis stonden. Met hun geweer in de aanslag maakten ze hen, in half Nederlands en half Duits, duidelijk kalm te blijven. Zuster Doth vroeg zich af wat ze kwamen doen. Ze wilden terug naar de overkant van de Waal, zo bleek, en één van de broers moest mee om de bewakingsposten te omzeilen om zo veilig terug te kunnen keren. Volgens broer Dos zou dat moeilijk zijn, want ze wisten niet waar die posten zaten. De SS'ers meenden dat hierover gelogen werd. Overigens bleken de twee SS'ers al langer in hun hooischuur te hebben gezeten, en meenden dat ze al het een en ander hadden horen vertellen. Volgende week meer over dit voorval.