Beroemde stenen uit Druten
DRUTEN - In de negentiende en twintigste eeuw werden in Druten op grote schaal stenen, dakpannen en keramieken vervaardigd. De roemruchte fabriek van Dericks & Geldens, die aanvankelijk werd geopend voor de bouw van de H.H. Ewaldenkerk, verwierf landelijke bekendheid. Hoewel de ooit zo imposante schoorsteen al meer dan veertig jaar niet meer over Druten uitkijkt, wordt men in het Drutense straatbeeld nog tot op de dag van vandaag herinnerd aan de rijke nijverheidshistorie.
Door Ruben Schiks
Om kosten te besparen richt het kerkbestuur van Druten in 1874 een eigen steenfabriek op, om stenen te bakken voor de bouw van de H.H. Ewaldenkerk. Het ontwerp van de fabriek is van de hand van de beroemde architect Pierre Cuypers, die eerder het ontwerp voor de neogotische kerk had geschetst. Na voltooiing van de Ewaldenkerk namen twee kerkbestuurders de steenfabriek over. Notaris Dericks en pannenbakker Geldens sloegen de handen ineen en legden de basis voor een legendarisch tijdperk.
Beroemde bouwwerken
De Drutense Dericks en Geldens bleven ook na de voltooiing van de Ewaldenkerk werken voor Cuypers. De Limburgse architect maakte de naam van de fabriek uit het Land van Maas en Waal groot in de rest van Nederland. Jarenlang werden in Druten complete muurornamenten en tegeltableaus vervaardigd voor beroemde bouwwerken in heel het land. Tot de bekendste werken behoren onder andere het Rijksmuseum in Amsterdam, Kasteel de Haar in Vleuten, het Muiderslot in Muiden, de Prinsenhof in Delft en de Sint-Servaas Basiliek in Maastricht.
Gloriejaren
In de gloriejaren, in het begin van de twintigste eeuw, had de fabriek 150 arbeiders in dienst en werden er jaarlijkse ruim zeven miljoen dakpannen geproduceerd. Toen de bouwmarkt tijdens de tweede wereldoorlog volledig instortte gingen Dericks en Geldens op zoek naar nieuwe markten. Zij specialiseerden zich in het vervaardigen van keramieken. De bekende kerstserie is daarvan het meest succesvolle voorbeeld. Het kersttafereel, vervaardigd uit geglazuurd aardewerk, werd destijds verkocht in het prestigieuze 'Magazijn de Bijenkorf' in Amsterdam. In 1968 werd de fabriek opgeheven. De productie lag toen al acht jaar stil.
Karakteristiek straatbeeld
Wie door Druten fietst of wandelt ziet op verschillende plekken in het huidige straatbeeld gebouwen die karakteriserend zijn voor de verdwenen steenfabriek. Misschien wel het meest bekend zijn de vier aaneengesloten geglazuurde arbeiderswoningen aan de Mr. van Coothstraat. Het zijn de eerste echte arbeiderswoningen in Maas en Waal, destijds gebouwd voor de kruiers en stokers die in de fabriek werkten. De glazuurtechniek die werd toegepast inspireerde Cuypers voor zijn ontwerp van het Rijksmuseum in Amsterdam. Achter de woningen staat, op het huidige Kerkeland, het voormalige kantoor van de fabriek. Hoog in het midden van de rechter zijgevel prijkt nog steeds het, in geglazuurd aardewerk uitgevoerde, opschrift 'Dericks en Geldens'. Verschillende rijkelijk gedecoreerde villa's en middenstandswoningen in Druten herinneren tot op de dag van vandaag aan het welvarende verleden.
Monumentenwandeling
Leo en Ingrid Adams uit Druten wonen sinds twaalf jaar in één van de karakteristieke arbeiderswoningen aan de Mr. van Coothstraat. De laatste jaren verdiepten zij zich in de rijke geschiedenis van de fabriek die ooit in hun achtertuin stond. 'Wij zijn allebei geboren en getogen in Druten, maar pas toen wij de kans kregen om hier te gaan wonen ontdekten we hoe bijzonder het Drutense ambachtsverleden is', vertelt Ingrid. 'Jaren geleden begonnen we met het verzamelen van allerhande rekwisieten', vult Leo haar aan. Die collectie bestaat onder andere uit originele mallen, oude keramieken, misbaksels, maar ook salarisstrookjes en een oude catalogus. 'Sommige dingen vonden we hier in de grond, maar we kregen ook veel materiaal van oud-werknemers. Dat is heel bijzonder', aldus Ingrid. Het echtpaar besloot hun kennis met belangstellenden te delen en ontwikkelde een monumentenwandeling door Druten. Tijdens die wandeling vertellen zij alles over de roemrijke historie, nemen ze deelnemers mee naar het voormalige fabrieksterrein en wandelen zij langs Drutense monumenten en kunstwerken die herinneren aan de fabriek van Dericks & Geldens.
De monumentenwandeling is gratis. Voor meer informatie: info@leoadams.nl.