De Maas&Waler dat ben ik: Jos Kruisbergen

In de rubriek ‘de Maas & Waler dat ben ik’ maken we kennis met inwoners van deze regio. Wie zijn ze, wat doen ze en waarom wonen ze hier? Het resultaat, een inkijkje in het leven van, al dan niet geboren en getogen, Maas en Walers, geïllustreerd met een karakteristiek portret.

Naam: Jos Kruisbergen
Woonplaats: Wamel
Leeftijd: ‘vergeten’

Jos Kruisbergen, de filmer die in heel Maas en Waal bekend is en soms ‘Jos de NOS’ wordt genoemd, zit druk pratend en gebarend voor zijn brede, gebogen computerscherm. In zijn geboortedorp Wamel beleefde hij een prachtjeugd, zo zegt hij. ‘Hier liggen mijn wortels, als ik hier zou moeten vertrekken, zou het mijn dood worden.’ Onafgebroken pratend en tegelijkertijd van alles aanwijzend op het scherm schiet hij tussendoor even naar zijn archiefkasten, een paar meter verderop. ‘Eigenlijk heb ik ook alles in mijn hoofd zitten, ik kan het zo opzoeken. Maar vraag me niet hoe oud ik ben, want dan weet ik het even niet. Bepaalde dingen vergeet ik nou eenmaal. Bewust.’

Jos is cineast in hart en nieren. Hij begon in 1986, nadat hij in zijn vorige baan als slager een burn-out opliep. ‘Ik liep eens op de dijk, en zag in de verte een mooi kerktorentje. Er kwam een boertje aangestapt, Wimke Janssen, met een emmertje en een paar spijkers om een omheining te repareren. Ik vond dat zo’n prachtig beeld, dat ik dacht: dát ga ik voortaan doen: filmen.’ 

Opleiding
In Utrecht volgde Jos een opleiding. Daar werd zijn natuurtalent al gauw herkend, en niet veel later kwam hij in Hilversum terecht. Ook daar kreeg hij complimenten. Zijn grote leermeester raadde de collega’s aan voortaan maar bij Jos in de leer te gaan; hij bleek de beste te zijn van de hele opleiding.

‘Tja, dat ligt volgens mij aan het feit dat ik belangstelling heb voor mensen en gevoel voor beeldcompositie. Mijn films en reportages maak ik gewoonlijk zonder draaiboek: ik denk altijd in beelden en bereid in gedachten mijn werk voor; ik zie het dan al helemaal voor me. Voor de NOS, de NPS en RTL heb ik veel nieuwsitems gemaakt, vaak over Maas en Waal natuurlijk.’ Iemand zei hem ooit; je wordt nog eens wereldberoemd met je films. ‘Nou, dat is niet zo hoor,’ reageerde Jos bescheiden, ‘maar mijn reportages over de watersnood in 1995 en de evacuatie gingen wel de hele wereld over.’ 

Filmtochten
Uiteraard maakte hij veel mee tijdens zijn filmtochten, samen met zijn vaste maar helaas overleden geluidsman Geert Megens.
‘We moesten eens een documentaire maken over Niftrik. Wij ernaartoe, en wat bleek: niks te zien, niks te doen, dooie boel! De koster nodigde ons uit voor een kop koffie in de sacristie. Daar zat een vrouwtje, dat ons even ondubbelzinnig als vinnig de les las: Ge doe mar mooi wà wij zegge, menneke, anders ligde gij zó mè geluidsman en al in de Moas!’

En dan het verhaaltje van de palingvissers in Heerewaarden. Jos: ‘Dat was illegaal natuurlijk, dat was gewoon stropen. Maar op een bepaald moment kreeg ik, nota bene van de burgemeester, die de hele keuken vol blauwe rook van die stinksigaren van ‘m had geblazen, te horen: “Kruis”, - hij zei altijd Kruis - “ik heb goed bericht voor je. Ik heb geregeld dat je mee op pad mag met de palingvissers.” Nou, dat hebben we gedaan, maar het bleek een levensgevaarlijke klus te zijn, met al die apparatuur daar in het hoge water in het duister van de nacht.’

Vol energie
Jos raakt niet uitgepraat over zijn werk, zijn levenswerk. ‘Sorry dat ik zo enthousiast ben hoor’, verontschuldigt hij zich meermaals. ‘Ik zit nou eenmaal vol energie. Dat komt waarschijnlijk ook doordat ik nog steeds voetbal. Zaalvoetbal, met een vriendengroepje, een uurtje per week. En hardlopen, op die manier kan ik mijn hoofd goed leegmaken, merk ik, en blijf ik fit.’

Dat is maar goed ook, want in een paar grote mappen zitten nog vele projecten die afgemaakt moeten worden: er liggen nog tig films om af te monteren en Jos heeft al filmaanvragen voor ver in de toekomst.

Kerstmis
‘Kerst vier ik lekker thuis, met mijn vrouw. Ik heb heel vaak de camera op mijn schouders gehad tijdens de feestdagen, maar nu even niet. In ieder geval ben ik er wel blij mee dat ik met mijn team al 28 jaar als vrijwilliger voor Stichting Tweestromenland In Beeld en Geluid een stukje Maas en Waalse geschiedenis heb mogen vastleggen.’

Als elk woord van Jos een lichtje was, zou je er alle kerstbomen in Wamel mee kunnen versieren.

Door Ton van Hulst