Afbeelding
Foto: Henry Engelaer

Waar moeten we heen wanneer de Hey Acker sluit?

Ingezonden

Open brief bewoners De Heyacker Beneden-Leeuwen

De Zorggroep Maas en Waal, eigenaar van De Heyacker heeft een architectenbureau in de arm genomen om de huidige eenkamer-appartementen samen te voegen en te verbouwen tot tweekamerappartementen. Deze te realiseren appartementen zijn niet bestemd voor de huidige bewoners maar voor een nog aan te boren doelgroep. Inmiddels is er bij de Gemeente West Maas en Waal een omgevingsvergunning aangevraagd en heeft de Zorggroep tijdens een presentatie-avond op het gemeentehuis in Beneden-Leeuwen te kennen gegeven dat het streven is om begin 2022 met de verbouwingswerkzaamheden te beginnen. In concreto betekent dit dat de huidige bewoners daarvoor het pand verlaten dienen te hebben. De Zorggroep heeft een en ander aangekaart bij Interveste, de maatschappij die het feitelijke beheer over de Heyacker voert en met de bewoners bruikleen/huur-overeenkomsten heeft gesloten. Vanuit Interveste zijn er tot op heden nog geen signalen naar de bewoners afgegeven.

De bezorgde bewoners komen naar aanleiding van het bovenstaande tot de volgende overwegingen:

De rol van de eigenaar Stichting Zorggroep Maas en Waal
1 Stichting Zorggroep Maas en Waal heeft ongeveer tien jaar geleden de toenmalige bewoners (bejaarden) van het verzorgingscentrum De Heyacker gedwongen overgeplaatst en daarmee bewust de leegstand van het gebouw gecreëerd.
2 Stichting Zorggroep Maas en Waal heeft in tien jaar tijd weinig tot geen initiatieven gecreëerd om de leegstand te beëindigen. Concrete plannen tot verkoop, renovatie of sloop zijn nooit tot een redelijk stadium van ontwikkeling gebracht. Hooguit werd weleens een balletje opgegooid maar dit werd nooit nader geconcretiseerd en mochten er al initiatieven zijn dan werden deze al snel afgeblazen of bloedden langzaam dood.
3 Stichting Zorggroep wil nu. na tien jaar dus, gaan renoveren en in het pand tweekamerappartementen gaan maken waarbij ze niet duidelijk aangeeft (presentatie d.d. 5 oktober) aan welke criteria nieuwe bewoners moeten voldoen. Het enige dat er, en dan nog vaag en dus ongedefinieerd, tijdens de presentatie-avond omschreven werd was dat het bedoeld was voor ouderen die misschien ooit zorg nodig zullen hebben en die dan sneller in aanmerking zouden kunnen komen voor een plaats in een van de verzorgingstehuizen van de stichting. Wat hierbij onder ouderen wordt verstaan kon niet worden aangegeven. Directe zorg aan toekomstige bewoners van het nieuwe appartementencomplex wordt in ieder geval zeker niet geboden, aldus de vertegenwoordiger van de Zorggroep. Ook gaf hij aan dat er nog geen behoefte-onderzoek was gedaan en dat hij niet wist of er voldoende mensen uit de toch al vaag omschreven doelgroep zich zouden aanmelden. Indien er niet voldoende gegadigden uit deze beoogde doelgroep zouden komen dan kon verdere verhuur aan derden niet behorende tot de beoogde doelgroep niet uitgesloten worden. Oftewel het is niet ondenkbeeldig dat in de toekomst De Heyacker bewoond gaat worden door dertigers met een ruimere beurs die op geen enkele wachtlijst van welke organisatie dan ook voorkomen. Hiermee negeert de Zorggroep haar eigen in de Stichtingsstatuten vastgestelde doelstellingen en gaat zich in de toekomst gedragen als een exploitant van woningen (huisjesmelker). De Zorggroep is voornemens de verdere exploitatie over te dragen aan de Stichting Sint Jan. Deze Stichting is momenteel eigenaar en verhuurder van drie woonlocaties in het Land van Maas en Waal. De Stichting Sint Jan is een onderdeel van Stichting zorggroep Maas & Waal Holding.
4 In een tijd dat er grote woningnood is en dat er jarenlange wachtlijsten zijn voor woningzoekenden besluit de Zorggroep om een complex waar ongeveer 70 woonunits zijn te gaan halveren. In plaats van ruimte op de woningmarkt creëert ze verdere krapte. Dit toont op zijn zachtst gezegd weinig maatschappelijke betrokkenheid van de Stichting ook al is dit uiteraard geen taak van haar.

De rol van Interveste en het bruikleencontract
1 De Zorggroep Maas en Waal zat tien jaar geleden met een groot leegstaand zorgcentrum waar op korte (en ook lange) termijn geen concrete plannen voor waren. Reden voor de Zorggroep om te voorkomen dat enerzijds het pand onbewoonbaar zou worden (leegstand leidt al snel tot verval) en anderzijds het pand door krakers in beslag zou worden genomen. Om die redenen werd Interveste ingeschakeld. Interveste heet voluit Interveste Groep BV. Een commercieel bedrijf dus met winstoogmerk en geen liefdadigheidsinstelling.
2 Om te voorkomen dat gebruikers huurbescherming opbouwen sluit Interveste met de bewoners geen huurovereenkomsten af maar maakt gebruik van bruikleenovereenkomsten. Een bruikleenovereenkomst geeft de bewoners dus geen enkele bescherming en beëindiging van de overeenkomst en dus de bewoning is eenvoudig omdat er geen sprake van huur is. Echter stelt de wet hierbij wel een belangrijke voorwaarde. Er mag bij bruikleen geen winstgevende vergoeding worden gevraagd maar alleen een kostendekkende vergoeding (om niet). In de praktijk kun je hierbij denken aan energiekosten, gemeentelijke lasten, onderhoudskosten, servicekosten, administratiekosten etc. En hier wordt het dus arbitrair. De bewoners betalen 250 euro in de maand voor een kamer van gem. 35 vierkante meter. De staat is erbarmelijk en van onderhoud is geen sprake. Schoongemaakt wordt er ook niet dus waarvoor servicekosten zouden kunnen worden opgevoerd is onduidelijk. Rest dus de energienota, gemeentelijke lasten en administratiekosten. Het lijkt ons niet dat Interveste kan onderbouwen hoe ze hiermee aan de somma van 250 euro komt. Mocht dit bedrag duidelijk te hoog zijn dan kan de rechter oordelen dat het toch om verkapte huur gaat en dat de bewoners dus toch recht op huurbescherming hebben. Let wel: ook al staat er bruikleen boven de overeenkomst dan nog zal een rechter niet op basis van deze naamgeving oordelen maar op basis van de inhoud van de overeenkomst. (De vergoeding is dus op jaarbasis 3000 euro; mensen die er al 8 jaar wonen hebben dus al 24.000 euro aan Interveste overgemaakt. Dit om aan te geven dat het geen kattenpis is.)
3 Bij de bruikleenovereenkomst gaat het om panden, in dit geval De Heyacker, die tijdelijk leegstaan. Ook hier hebben we een arbitraire situatie want wat is tijdelijk? Een paar maanden, een paar jaar of meer dan tien jaar zoals bij de Heyacker het geval is. Hoe langer dat het duurt, hoe meer dat het neigt naar speculatie. Dat zou kunnen gelden voor de Zorggroep maar ook de Interveste Groep BV heeft al die jaren flink profijt van de leegstand gehad. Een snelle rekensom leert dat bij 50 bewoners gedurende tien jaar er een bedrag 1.500.000 euro aan onkostenvergoeding (of toch huur) is binnen geharkt. Niet slecht voor een verpauperd gebouw.
4 Slip of the tongue. Al vele maanden is de Zorggroep met een architectenbureau aan de slag. De Zorggroep heeft bij Interveste aangegeven wat de plannen zijn en op welke termijn ze met de renovatie willen beginnen. En de bewoners? Die weten officieel van niets. Ja, Interveste heeft aan de Zorggroep medegedeeld dat ze de bewoners 6 weken voor dat ze eruit moeten gaan informeren. Zes weken!!! Dit is dus de tijd die de 50 bewoners (die er al vele jaren wonen) krijgen om andere woonruimte te vinden. Lukt ze dit niet dan staan ze dus letterlijk op straat. Waarom worden de bewoners niet eerder op de hoogte gebracht (en dus meer tijd gegund) van plannen die al lang bekend zijn? Waarom? Dit is toch op zijn zachtst gezegd onfatsoenlijk. Ga je zo met mensen om Interveste Groep BV? Moeten de penningen tot de laatste snik geïnd worden of wil men mogelijke reuring zolang mogelijk uitstellen? De vertegenwoordiger van de Zorggroep begreep het ook niet tijdens de presentatie op 5 oktober. Maar die bal ligt bij Interveste gaf hij meteen aan. Eigen verantwoordelijkheid hierin nemen zou misschien ook kunnen maar zoveel inlevingsvermogen is duidelijk teveel gevraagd van de Zorggroep. In ieder geval gaf de spreker aan dat deze info binnenska…. Oh nee, hij had het al gezegd en besefte dat de bijeenkomst openbaar was. Te laat. Een klassieke slip of the tongue.

De rol van de gemeente West Maas en Waal
1 Zoals alle gemeenten is ook de gemeente West Maas en Waal gebonden aan de wet. Een van de belangrijkste wetten waar de gemeente mee te maken krijgt, is de Huisvestingswet. Op de site van de VNG wordt nog eens duidelijk omschreven wat deze wet inhoudt. We citeren: “De Huisvestingswet biedt gemeenten de mogelijkheid om in een huisvestingsverordening regels vast te leggen over de toewijzing van huurwoningen en over het bepalen van de urgentievolgorde voor woningzoekenden. Daarnaast kunnen wijzigingen in de woningvoorraad vergunningplichtig worden gesteld. Bijvoorbeeld bij het onttrekken of samenvoegen van woonruimte, het overgaan tot kamergewijze verhuur of het splitsen van woonruimte. Er is een wijziging in voorbereiding die het mogelijk maakt voor gemeenten om randvoorwaarden te stellen aan vakantieverhuur van woningen. Voor het stellen van regels op basis van de Huisvestingswet is schaarste op (delen van) de woningmarkt het uitgangspunt.” Het moge duidelijk zijn dat bij een eventuele ontruiming van de Heyacker de gemeente een schone taak wacht. Schaarste is het uitgangspunt staat er. In de plannen van de Zorggroep wordt schaarste gecreëerd (een halvering). De gemeente kan regels vastleggen in geval van urgentievolgorde. Wat is er urgenter dan mensen die op straat staan?
2 Maar de gemeente West Maas en Waal zal vast geanticipeerd hebben op het feit dat De Heyacker op enig moment leeg zou komen te staan en dat de ruim 50 bewoners, inwoners van West Maas en Waal wel te verstaan, dringend woonruimte behoeven. Of toch niet? We kunnen niet zeggen dat er de afgelopen tien jaar veel aan sociale woningbouw is verrezen. Grootschalige nieuwbouwlocaties zijn gevuld met vrije sector woningen met hier en daar een drupje sociale woningbouw. That’s all folks. Of leefde er wellicht bij de gemeente de gedachte dat de bewoners van De Heyacker huurders waren en deze dus huurbescherming genoten? Een aantal jaren geleden wist de gemeente de bewoners in ieder geval wel te vinden toen ze een aanslag voor de OZB verstuurde. Vele vragen. De enige die antwoord kan geven is de gemeente West Maas en Waal zelf. Het blijven verschuilen achter de sound of silence is inmiddels een gepasseerd station, dunkt ons. Tijd voor een geluid van de gemeente. Een nieuwe lente, een nieuw geluid, dichtte Gorter in zijn bekende gedicht Mei. Alleen kunnen de bewoners niet wachten tot de lente. Hen wacht eerst de winter. Laten we hopen dat het niet de geschiedenis aangaat als de barre winter van ’22.

De rol van de bewoners
1 Wie zijn toch die bewoners die op straat dreigen te komen staan? Luidruchtige jongeren die lekker goedkoop willen wonen en alleen maar een easy livin’ willen in hun zelf gecreëerde Sodom en Gomorra? Niets van dat alles. De helft van de bewoners zijn veertigplussers (waarvan diverse bewoners boven de zestig), het gros is alleenstaand en het leeuwendeel heeft een reguliere baan. Veel bewoners wonen er al jaren, sommige zelfs al 8 jaar of langer. Vanuit de omgeving zijn er al die jaren nauwelijks of geen klachten geweest over de 70 bewoners.
2 Waarom wonen deze mensen in de Heyacker? De bewoners zijn door een diversiteit aan oorzaken in De Heyacker beland. Een aantal bewoners kwam op straat te staan als gevolg van een verbroken relatie, een aantal omdat hun inkomen geen duurdere huurwoning toelaat, een aantal omdat ze ondanks dat ze lange tijd ingeschreven staan niet aan de beurt zijn voor een andere huurwoning, een aantal omdat ze door hun beroep weinig in hun huis zijn (beroepsmilitairen, internationale chauffeurs), een aantal omdat ze vanwege een mentale aandoening moeilijk in een andere omgeving kunnen aarden etc. etc.

Wat vragen we nu?
Wij doen een dringend beroep op de Zorggroep Maas en Waal om deze bewoners niet op straat te zetten. Wij doen een dringend beroep op de Gemeente West Maas en Waal om zorg te dragen voor haar inwoners die dakloos dreigen te worden en in deze problematiek het voortouw te nemen om te komen tot een menswaardige oplossing. Wie laat mensen willens en wetens de winter ingaan met het uitzicht op een overwintering onder de Prins Willem Alexander-brug? Niemand, met een greintje empathisch vermogen, toch?.

Bijlage
De rol van de politiek
1 Hoewel de gemeente en de lokale politiek natuurlijk niet los van elkaar kunnen worden gezien, is het toch interessant om te kijken hoe de diverse partijen naar de huisvestingsproblematiek in het algemeen en de Heyacker in het bijzonder kijken. Tijdens de presentatie-avond op 5 oktober hadden de diverse aanwezige volksvertegenwoordigers de gelegenheid om vragen te stellen. Vragen werden er inderdaad gesteld maar slechts één persoon benoemde de situatie van de huidige bewoners. Dhr. Hooymans, fractievolger van Sociaal Maas en Waal, sprak zijn zorgen uit en stelde dat de gemeente hier niet aan voorbij mocht gaan. De andere sprekers repten met geen woord over de huidige bewoners.
2 Laten we dan maar eens gaan kijken hoe de diverse partijen tegen volkshuisvesting aankijken en hoe we dit in de praktijk moeten interpreteren. Als uitgangspunt nemen we hierbij de partijprogramma’s van de diverse partijen zoals deze voor de laatste gemeenteraadsverkiezingen in 2018 zijn gepresenteerd.
De Federatie Dorpslijsten schrijft dat bouwprogramma’s afgestemd moeten worden op voldoende woningen voor met name starters, doorstromers en senioren. Hierbij moet de woningvoorraad voldoende keuze bieden voor alle bevolkingsgroepen. Ook moet de huidige woningvoorraad aansluiten bij de vraag en daarom geactualiseerd worden.
De VVD citeren we uit hun verkiezingsprogramma: Bouwlocaties kunnen niet eenzijdig bestaan uit sociale huurwoningen. Gesubsidieerde huurwoningen zijn er alleen voor mensen die dat echt nodig hebben.
Het CDA laat weten dat langdurige leegstand en dus verpaupering van panden in onze dorpen moet worden voorkomen en dat ze voorstander is van het zo snel mogelijk slopen en/of verbouwen van in verval geraakte panden en het herbestemmen van deze panden voor nieuw gebruik.
Sociaal Maas en Waal vermeldt dat ze de kloof tussen sociale woningbouw en koopwoningen wil verkleinen door meer goedkopere huurwoningen en de gemeentelijke starters- en blijverslening te verbeteren door de inkomensgrens te verhogen. Daarnaast wordt ook benoemd dat men wil stimuleren dat bij nieuwbouw- en herbouwprojecten ontmoeting en samen leven letterlijk in worden gebouwd: hofjeswoningen, gemengd bouwen (jongeren en ouderen samen), sociale huurwoningen, levensloopbestendig bouwen.
De Socialistische Partij schrijft: Er is vooral woningnood onder jongeren en mensen met een lager inkomen. De huizen worden voor hen onbetaalbaar. Het aantal huisuitzettingen is de laatste jaren toegenomen en veel mensen zoeken hun heil in anti-kraak woningen zoals de Hey-Acker in Beneden Leeuwen en het Henricus in Wamel. De plannen van gemeente, corporatie en projectontwikkelaars lijken zeer eenzijdig: slopen of verkopen en daarvoor in de plaats de bouw van duurdere huurwoningen en koopwoningen. De gemeente zou hierin sturend moeten optreden. Door de huisvestingswet kan de gemeente leegstand tegengaan en er voor zorgen dat de (sociale) woningen beter verdeeld worden over de dorpen.
3 Dat papier geduldig is, moge wel blijken als we de programma’s zo lezen. We zijn bijna vier jaar verder. De Federatie wil dat de woningvoorraad voldoende keuze biedt aan alle bevolkingsgroepen. Mogen we concluderen dat de bevolkingsgroep die afhankelijk is van sociale woningbouw dan het kind van de rekening is? De wachttijden voor een betaalbare (goedkoper segment) huurwoning lopen op tot 7 jaar en langer. Het CDA dan die het heeft over zo snel mogelijk slopen en/of verbouwen van in verval geraakte panden. Wat is hierbij dan snel? De Heyacker staat al meer dan 10 jaar ‘leeg’. Sociaal Maas en Waal en de SP trekken zich in hun verkiezingsprogramma’s het lot van de minima meer aan en benoemen het belang en de noodzaak van betaalbare sociale woningbouw. De VVD wil sociale woningbouw zoals ze schrijven zoveel mogelijk minimaliseren

Ingezonden door: John van Oijen en Sam Hol