Vogelrijkdom langs de Maas

REGIO - De riviernatuur langs de Maas is volop in ontwikkeling. Er komen nieuwe gebieden bij en de rivier zelf zorgt voor veel dynamiek in het landschap, bijvoorbeeld met het afslaan van de oevers. In deze steilwanden zien we de oeverzwaluw weer volop, zelfs in de buurt van een grote woonwijk als de Maaspoort in Den Bosch. Deze insecteneter is slechts een van de 86 broedvogels die afgelopen jaar door Sovon geteld zijn in de Maasuiterwaarden van Natuurmonumenten.

In de uiterwaarden gaat het op een aantal plekken goed met oeverzwaluw, mede doordat de Maas weer de ruimte heeft gekregen en na hoogwater zorgt voor de steile wanden in de oever. Op een aantal plekken, waar meer struweel en ooibos groeit, is de nachtegaal weer teruggekeerd. En wat te denken van de minder opvallende moerasvogels, maar herkenbaar zingende kleine karekiet en bosrietzanger. De ijsvogel vind je niet direct aan de rivier, maar meer bij de schone, ondiepere wateren langs de Maas. Leuk is ook om te zien dat weidevogels als de kievit, wulp en patrijs zich thuis voelen in de gebieden.

Sovon, dat het onderzoek uitvoerde, zette alle resultaten op een rijtje. Koplopers blijken de grasmus en grauwe gans, met meer dan 250 broedgevallen. Oeverzwaluw, zwartkop en tjiftjaf werden zo’n 150 keer broedend gespot. Dan waren er ook enkele waarnemingen van de zogeheten Rode Lijst soorten, zoals een zomertaling, meerdere matkoppen en de gele kwikstaart. Wie zijn verrekijker meeneemt als hij op pad gaat, kan dan ook allerlei vogels spotten.

Grondbroeders hebben het zwaar
Boswachter Sander Verwoerd van Natuurmonumenten geniet volop van de vele soorten, maar maakt zich ook zorgen: “Niet iedereen weet dat er ook veel zogeheten grondbroeders zijn in de uiterwaarden. Deze vogels hebben hun nest op de grond. Van de grutto en veldleeuwerik tot de kievit en patrijs. Daarom kunnen we niet vaak genoeg zeggen, houd je hond aan de lijn. Alleen dan kunnen we blijven genieten van een vogelparadijs, zoals de Hemelrijkse Waard in Oijen. Hier broedden in 2020 de meeste soorten, mede dankzij de grootte van het gebied en de variatie in het landschap. Daar broedde afgelopen jaar zelfs de grutto.” Volgens de boswachter is er nog veel meer nodig om de landelijke achteruitgang te stoppen, maar deze getallen laten wel lichtpuntjes zien hoe de natuur zich kan herstellen.

Verspreid over 60 kilometer uiterwaarden
Het natuurgebied de Maasuiterwaarden strekt zich over tientallen kilometers uit, van Ravenstein tot Raamsdonksveer aan Brabantse zijde, maar ook aan de Gelderse kant vind je uiterwaarden van Natuurmonumenten. Elk met hun eigen naam, van de Hemelrijkse Waard tot de Gansooiense Uiterwaard en van de Mussenwaard tot Fort de Voorne. Ze zien er op het eerste oog hetzelfde uit, maar hebben toch hun eigen kenmerken. Het is dan ook prachtig om te zien hoeveel soorten broedvogels er afgelopen jaar zijn geteld. Op veel plekken kan de natuur haar gang gaan, op een aantal plekken beheert Natuurmonumenten de gebieden, zodat er geen opstuwing en overstromingsgevaar komt bij hoog water.