Aanloop naar herdenking 4 mei

Mo(nu)ment om bij stil te staan

5 Mei 1945, het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op deze dag en de daarop volgende dagen kon de bevrijding volop worden gevierd. Een dag om bij stil te staan.

Na het vieren van de bevrijding werd nagedacht over hoe de gevallenen in de oorlogsjaren op gepaste wijze in herinnering konden blijven. Na de Tweede Wereldoorlog werd een comité gevormd van oud illegale werkers in de gemeente Druten. Het comité bestond uit leden afkomstig uit Afferden: G. van Elk en H. Fijen; Deest: J. Litjens en A. Nuijten; Druten: H. Cornelissen, J. Arts (voorzitter), S. Hamelijnck en W. Mooren; Puiflijk: P. van Haaren (secretaris) en W. den Biesen.

Monument
Het comité vond dat er ergens in de gemeente Druten een oorlogsmonument moest komen, waar de gevallenen konden worden herdacht. Er werd gezocht naar een geschikte locatie, waar toen, maar ook later kon worden herdacht. Er werd een mooie locatie gevonden nabij het Javaplein in Druten. In die tijd was reeds gestart met de aanleg van het eerste deel van de Van Heemstraweg. Die liep destijds tot midden jaren vijftig van de vorige eeuw vanaf het Maas-Waal kanaal in Weurt tot aan het Javaplein in Druten. Pas later werd de Van Heemstraweg doorgetrokken tot voorbij Heerewaarden. De oprichting van het monument vond uiteindelijk plaats aan een zijweggetje van de toenmalige Hogestraat (nu Raadhuisstraat) nabij het Javaplein (anno 2021 de Klokkenslagstraat). Het monument was voor de gevallenen uit de dorpen Afferden, Deest, Druten en Puiflijk. Het organiserend comité bereidde een onthullingsprogramma voor, dat ruim een jaar na de bevrijding zijn beslag zou gaan krijgen. In Deest was al in 1941 een monument voor de gevallenen uit Deest opgericht. Voor de realisatie van het monument werd een geslaagde collecte gehouden. Careltje Dericks jr. werd bereid gevonden om voor het ontwerp zorg te dragen.

Onthulling
Het monument werd onthuld op 11 mei 1946. Voor de onthulling werd een gepast programma opgesteld. Na een plechtige Requiemmis in de R.K. kerken van Afferden, Deest, Druten en Puiflijk en een herdenkingsdienst in de Protestantse kerk in Druten werd om 15.00 uur door de genodigden verzameld bij het Javaplein in Druten.

Voorzitter Johan Arts richtte zich tijdens het openingswoord tot de aanwezigen, waarna het oorlogsmonument werd onthuld en symbolisch werd overgedragen aan de gemeente Druten. In zijn toespraak kwam woordelijk aan bod: ‘Wij willen van dit monument een blijvende getuigenis maken voor de gehele gemeente, opdat wij en ons nageslacht nooit zullen vergeten de zware strijd die onze jongens hebben gestreden op de Grebbe, in Rotterdam, Amersfoort, Birma en Groeningen’. Het gedicht van Anton Coolen - vermeld op de sokkel - werd gedeclameerd door Waltherus van der Zandt. Dit alles werd luister bijgezet door optredens van de harmonie St. Caecilia uit Druten, fanfare Kunst Na Arbeid uit Puiflijk, fanfare Eendracht uit Afferden en zangvereniging Orpheus uit Druten. Dit werd onderbroken door een gesproken woord door de burgemeester van Druten Mr. J. de Vries, waarna reservekapitein H. Fijen een Generaal appèl afnam. Een minuut stilte werd betracht. De tijdens de mobilisatieperiode 1939 - 1940 in Druten gelegerde commandant reserve-luitenant-kolonel Mr. Dr. J. Smit hield daarna zijn toespraak, gevolgd door een optreden van een gemengd koor uit Deest en een optreden door Eendracht. Hierna volgde een slot- en dankwoord namens het organiserend comité door S. Hamelijnck, waarna gezamenlijk twee coupletten van het Wilhelmus werden gezongen.

In de uitgave van 28 april volgt het tweede deel.

Door Wil van den Dobbelsteen