De Maas & Waler dat ben ik: Jan de Waal

In de rubriek ‘de Maas & Waler dat ben ik’ maken we wekelijks kennis met een inwoner van deze regio. Wie zijn ze, wat doen ze en waarom wonen ze hier. Maar ook, wat zouden ze graag toevoegen aan de regio? En aan welke plek hebben zij bijzondere herinneringen? Het resultaat, bijzondere portretten van gewone mensen met een eigen verhaal.

Naam:                 Jan de Waal
Leeftijd:                 67 jaar
Woonplaats:         Ewijk

‘Geboren in Nijmegen, getogen in Ewijk’, zo begint Jan de Waal, emeritus pastoor, zijn verhaal. In zijn kamer staan tientallen fraaie heiligenbeeldjes en andere religieuze afbeeldingen. Helaas kan hij ze zelf niet zien; tien jaar geleden werd hij nagenoeg blind. ‘Ik studeerde theologie in Heerlen, nadat ik gedurende ongeveer dertien jaar in de verpleging had gewerkt. In dat beroep viel het me steeds meer op dat de geestelijk verzorgers meer tijd en ruimte hadden om echte, inhoudelijke gesprekken met de patiënten te voeren dan ik als verpleger. Na mijn priesterwijding in Roermond werkte ik afwisselend in de verpleging en het pastoraat, de laatste drie jaar alleen in Weurt.’

Het levensmotto van Jan is: omzien naar elkaar. ‘Ik beschouw mezelf niet als een soort sacramentenboer. Waar ik in mijn pastoraat naar streef is het direct contact maken met mensen. Jammer genoeg merk ik dat sommige collega’s, als ze eenmaal pastoor zijn, hun taken als diaken lijken te vergeten. Ja, wat dat betreft ben ik een echte rooie’, lacht hij.

Kerk

‘Toen ik nog pastoor was ging het mij vooral om de ontmoeting en de acceptatie van mensen, wie de ander ook is, met al zijn eventuele fouten en wat de onderlinge verschillen ook mogen zijn. Ieder in zijn waarde laten, we zijn toch allemaal mensen. Omzien naar elkaar. In de kerk ging het vroeger meer om het gebouw, dat was de kerk. Nu is de kerk meer gericht op de mensen, op de levende stenen van het gebouw dus. Misschien moet de kerk zich wel een beetje meer als de luis in de pels opstellen, ik bedoel: een beetje harder prikken hier en daar. Er is echt nog steeds veel onrecht, zelfs in ons beschaafde Nederland. Wat jammer toch dat de maatschappij aan het verharden is. Ik geloof dat dat ook komt door de sociale media. En Trump dan, die doet er ook geen goed aan. Ik vind het vreselijk te zien hoe mensen soms bewust kapot gemaakt worden.’

Geschiedenis

Jan is, ondanks zijn visuele beperking, een fervent lezer. Hij prijst zich gelukkig gebruik te mogen maken van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, waar hij alles wat hij wil lezen op cd kan aanvragen. ‘Wat ik graag lees? Ik hou van geschiedenis, van deze streek bijvoorbeeld. Wist je dat Maas en Waal eigenlijk het grootste eiland van Nederland is, en dat het een enorme geschiedenis kent? Er zijn hier in de omgeving altijd mensen actief geweest, al gedurende ruim vijfduizend jaar. Dat zie je wel aan de vele bodemvondsten van de afgelopen tijd. Ik vind dat de cultuur van die vroegere tijd tegenwoordig niet goed gekend wordt en onderbelicht blijft. Inwoners van Maas en Waal voelden zich vaak gekleineerd en dachten nauwelijks of helemaal niet mee te tellen. Ik geloof dat de ontsluiting van het gebied nog niet helemaal voltooid is; misschien is het ook wel een soort angst voor verandering en vooruitgang die hier achter zit.’

Duitsland

Jan vertelt dat Gelderland in het verleden veel contacten heeft gehad met het Rijnland en het Duitse Gelre. ‘Daar voel ik me beslist ook thuis, in het mooie plaatsje Kevelaer bijvoorbeeld, vooral vanwege de manier waarop mensen daar met elkaar omgaan. In Duitsland durf ik bijvoorbeeld gerust over de Tweede Wereldoorlog te praten. Vergeet niet dat daar bij veel mensen nog heel wat pijn over is, maar dat hoor je nooit. En er was ook veel verzet, daar hoor je ook nooit over. Ik vind het een goede zaak dat middelbare scholieren daar verplicht drie maal een concentratiekamp moeten bezoeken, waar ze het echte verhaal van de oorlog te horen krijgen.’
Het Franse Lourdes is een andere plek waar Jan graag vertoeft. Jans andere hobby was/is het motorrijden. ‘Helaas gaat dat nu niet meer, maar mijn motorpak hangt nog in de kast hoor! Heerlijk, die vrijheid, de wind die langs je oren suist, en de warme vriendschap van de motorrijders onderling.’

Ewijkenaren

Volgens Jan zijn de inwoners van Maas en Waal altijd wel een beetje opstandig geweest. ‘Dat komt door gebeurtenissen uit het verleden. Ik denk dat Ewijkenaren vaak wat op de achtergrond blijven en niet erg rechtstreeks zijn. Ze zouden zich wel wat meer mogen manifesteren, laten zien wie ze in werkelijkheid zijn.’

Door Ton van Hulst