Column Bas van der Hoeven: Mededogen

De laatste jaren denk ik regelmatig terug aan leraren van mijn middelbare school. Mannen die mijn leven blijvend hebben beïnvloed. Ja, het waren alleen maar mannen, weliswaar kwamen er in de jaren zestig meer vrouwen voor de klas, maar die waren dusdanig kleurloos dat ze in de mist van het verleden onzichtbaar zijn geworden.

Leraren dus. Sommigen hoor ik nóg praten in mijn hoofd. Over aandelen en obligaties, of over haf-, delta- en duinkusten. Of ik zie ze formules schrijven op het schoolbord, toen nog een gitzwart drieluik dat als het was dichtgeklapt onheil voorspelde, meestal een onaangekondigd proefwerk.

De formules - waarvan ik niet eens meer weet wat ze berekenen of betekenen - gebruik ik nooit meer, maar ze zitten muurvast in mijn brein gemetseld. Bovenop de betonnen stamprijtjes met plaatsnamen die op de lagere school na het abc en de tafels van vermenigvuldiging de basis vormden van mijn algemene kennis: Hoogezand-Sappemeer, Veendam, Wildervank, Winschoten, Oude Pekela, Nieuwe Pekela...

Soms was er een vakdocent die iets raakte in je onverschillige puberziel. Zoals de leraar Nederlands die elke vrijdagmiddag voorlas uit de Odyssee van Homeros. De eerste keer reageerden we lacherig op de avonturen van Odysseus. Maar na een paar weken luisterden we ademloos naar het heldenepos. Die uren plantten geen nutteloze weetjes, maar brachten licht en lucht in onze stoffige hersenen.

Met schaamte denk ik terug aan de leraren wiens leven wij vergalden. Ze hadden een ordeprobleem. Zodra ze de klas binnen wandelden, veranderde de groep in een meute hongerige jakhalzen. We sarden en treiterden vijftig minuten lang, waarna wij lachend vertrokken en de leraar ontredderd achterbleef.

Soms verliet een leraar schreeuwend het lokaal en kwam nooit meer terug. Blijkbaar zagen pubers leerkrachten zonder voornaam niet als mensen van vlees en bloed. Of kenden we nog geen mededogen?