Column Bas van der Hoeven: Troebel waoter

Vissen in troebel water. In het Land van Maas en Waal deden ze het eeuwenlang. In ‘dik waoter’, zoals riviervissers dat noemden, zag de zalm het net minder goed. Het water wordt troebel als het regent en stormt, daarom roeiden juist bij weer en wind de boten van het vissersgilde de rivier op.

In het laatste kwart van de negentiende eeuw werden de rivieren niet meer alleen bij storm troebel. Door lozingen van steden en fabrieken in Frankrijk en Duitsland stroomde bij Lobith een onmeetbare hoeveelheid huishoudelijk en chemisch afval ons land binnen. Deze vervuiling, waterkundige aanpassingen en overbevissing bezegelden het lot van de vis en dús van de vissers. De steur, de koning van de rivier, die wel zes meter lang kon worden, verdween als eerste. Deze gepantserde oervis moest na miljoenen jaren heerschappij zijn meerdere erkennen in homo sapiens, de slimme, meedogenloze jager.

Momenteel schrijf ik aan de nieuwe musical voor de Bewaorsmiense. Voorlopige titel - met dank aan Karel van den Beld - Troebel Waoter. Omdat in dát water de grootste vangsten werden gedaan, omdat het rivierwater steeds vuiler werd én omdat duistere machtsspelletjes - nog steeds - het best gedijen bij gebrek aan daglicht. Niemand leek het sterven van de rivier te kunnen stoppen. Verpachters van viswater en fabrieksdirecteuren wilden nóg rijker worden. De vissers en hun vrouwen deden hun uiterste best om hun kinderen in leven te houden. Begin vorige eeuw ging de zalm naar carbol stinken, een grondstof gebruikt in de chemische industrie. Het vissersbestaan dreigde kopje onder te gaan.

Troebel waoter is een volksvertelling over een vergeten beroep dat in elk dorp aan een rivier werd uitgeoefend. Maar vooral een verhaal over harde lessen die de mens blijkbaar niet wijzer hebben gemaakt. Volgend jaar in uw dorpstheater.