Plan Argument en operatieMarket Garden

Deel 2 van een vierluik over de Bevrijding en vrijheid

Het landelijk thema van het 4 en 5 mei-comité voor het jaar 2019 luidt: 'In vrijheid kiezen'. Het comité staat onder andere stil bij 'de waarde van de vrije, democratische rechtsstaat, het buitenwerkingstellen hiervan tijdens de Tweede Wereldoorlog en de verantwoordelijkheid die we met z'n allen dragen om de rechtsstaat én de vrijheden die we daarbinnen genieten te waarborgen.'

Het maken van keuzen, al of niet in vrijheid, hangt soms sterk af van de situatie waarin men zich bevindt. Is er weinig of geen keus of is er volop keus en moet of wil men kiezen.

Viel er wel iets te kiezen? Het overkwam de meesten tijdens de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Een aantal koos er bewust voor om de bezetter als het even kon een hak te zetten en lastig te maken, al was het maar op bescheiden schaal. Het overkomen kan worden weergegeven – naast de diverse invloeden en maatregelen van de bezetter – toen op 22 februari 1944 om 08.00 uur richting Duitsland honderden Amerikaanse en Britse vliegtuigen over kwamen vliegen om onder meer doelwitten in Gotha en Leipzig te bombarderen. Het was een groot offensief, onder de naam 'Plan Argument', tegen de Duitse luchtmacht. De weersomstandigheden, dichte bewolking, maakten echter het bombarderen onmogelijk, waardoor de piloten de opdracht kregen zelf een aanvalsdoel te kiezen op Duits grondgebied. Abusievelijk werden, door eigen keuze, Nederlandse steden gebombardeerd: Nijmegen (880 doden, waaronder een aantal uit het Land van Maas en Waal), Arnhem (57 doden), Deventer (1 dode) en Enschede (40 doden). Allemaal plaatsen niet ver van de Duitse grens gelegen. Een groot deel van de binnenstad van Nijmegen werd verwoest.
Ongeveer zeven maanden later, op zondag 17 september 1944, begon de operatie Market Garden en op 20 september 1944 was Nijmegen bevrijd van de Duitse bezetter en was de frontlinie opgeschoven tot boven de Waal. De dag dat in Druten de eerste 'tanks' werden waargenomen en elders in het Maas en Waalse geallieerde verkenners. In deel 3 hier meer over.

Door Wil van den Dobbelsteen