Dagboeken over De Bevrijding

Deel 1 van een vierluik over de Bevrijding en vrijheid

Het landelijk thema van het 4 en 5 mei-comité voor het jaar 2019 luidt: 'In vrijheid kiezen'. Het comité staat onder andere stil bij 'de waarde van de vrije, democratische rechtsstaat, het buitenwerkingstellen hiervan tijdens de Tweede Wereldoorlog en de verantwoordelijkheid die we met z'n allen dragen om de rechtsstaat én de vrijheden die we daarbinnen genieten te waarborgen.'

Met de op 20 maart gehouden verkiezingen voor Provinciale Staten en het Waterschap nog vers in het geheugen, kijken we in de komende reeks van vier richting 4 mei 2019 in vrijheid terug naar situaties in onvrijheid rond 1940 en 1945.

Dagboeken

Duikend in bewaarde dagboeken van bijvoorbeeld 1944, heeft het Land van Maas en Waal wel iets van 'bevrijding' mogen proeven tijdens de dagen van de Operatie Market Garden en erna. Daardoor schoof de frontlijn voor Maas en Waal op naar het noorden, boven rivier de Waal. De geallieerden hadden vanuit het zuiden een soort corridor gevormd met de bedoeling om voor Kerstmis rond Arnhem door te kunnen stoten richting Duitsland. Een dagboekje beschrijft dat het op 17, 18 en 19 september 1944 bijzonder druk was in de lucht boven het Land van Maas en Waal met vliegtuigen, zweefvliegtuigen en parachutisten. Diverse Maas en Walers stonden op de Waalbandijk nieuwsgierig te kijken naar wat er zich op grote hoogte in de lucht allemaal afspeelde. Ze zagen jagers en bommenwerpers overkomen en er werd volop geschoten. De spanning steeg, terwijl op 18 september 1944 in Druten ook nog eens de stroom uitviel.

Dagelijkse leven

Ondanks alles ging – volgens het dagboekje – het dagelijkse leven gewoon door. Dit werd op 20 september 1944 onderbroken door twee door Druten rijdende tanks met daarin enkele 'Tommies'. Dat was een eerste teken van de verwachte 'bevrijding'. De nodige publieke belangstelling met name bij het Ambtshuis in de Ambtshuisstraat waar ze stopten, loog er niet om. Foto's werden genomen. Dezelfde avond brandden er aan de Waalbandijk echter wel twee huizen af als gevolg van beschietingen door de Duitsers vanaf de andere kant van de Waal, de toen geldende frontlinie. Deze beschietingen herhaalde zich op 21 september 1944. Van een echte bevrijding kon toen nog niet worden gesproken.

Door Wil van den Dobbelsteen