Trek in een frietje of een patatje?

MAAS EN WAAL - De een haalt een frietje mét bij de friettent, de ander bestelt een patatje speciaal bij de frituur, iemand eet graag een patatje mét of zonder bij de patatboer en er zijn mensen die regelmatig frieten eten uit eigen frituur of oven (de zogenoemde ovenfrieten of ovenfrites, want ovenpatat bestaat nog niet).

Dat iemand uit Maas en Waal in één en dezelfde bestelling een frietje mayo én een patatje oorlog kan noemen, is in deze regio niet vreemd. Friet en patat bijten elkaar hier niet. Zo'n verschillend taalgebruik in een relatief klein gebied is grappig te noemen.

Taal in Maas en Waal is blijkbaar een mengelmoes, omdat het een gebied is tussen twee rivieren, de twee natuurlijke scheidingslijnen tussen noord en zuid. 'Patates frites' die of door de Belgen of door de Fransen werden ontdekt, betekenen letterlijk 'gefrituurde aardappels'. Het eerste woord werd dus vooral in het midden en noorden van het land omarmd, terwijl friet, frites en frieten stevig in het zuidelijke zadel zitten.

Dan zijn er nog de specialiteiten waarvan men landelijk kan genieten, zoals Vlaamse friet; daar zeg je trouwens nooit patat tegen - en de Franse frietjes; van Franse patatjes heeft nog nooit iemand gehoord. De Groningse Raspatat begint nu ook in andere delen van Nederland door te dringen en zakt langzaam af naar het zuiden. De twee soorten sauzen mayonaise en frietsaus of fritessaus zijn in heel Nederland te bestellen, als het gaat om een frietje of patatje mét. Patatsaus moet net als de Franse patatjes of ovenpatat nog worden uitgevonden.

Menig snackbar zal in Maas en Waal dus zowel patat als friet serveren als je dat bestelt, mét of zonder, wat je wensen ook zijn. Wat dat betreft zullen beide woorden in deze regio niet voor spraakverwarring leiden. Probeer maar eens een frietje in Friesland of een patatje in Zeeland te bestellen. Waarschijnlijk zal de frituurspecialist je verdwaasd aankijken alsof je in de patatten bent gevallen. In ieder geval, wat je ook bestelt, laat het je maar goed smaken.

Door Anne-Bregtje Schelfhout