De Maas&Waler dat ben ik: Maarten-Jan Dongelmans

In de rubriek ‘de Maas & Waler dat ben ik’ maken we kennis met inwoners van deze regio. Wie zijn ze, wat doen ze en waarom wonen ze hier? Het resultaat, een inkijkje in het leven van, al dan niet geboren en getogen, Maas en Walers, geïllustreerd met een karakteristiek portret.

Naam: Maarten-Jan Dongelmans
Woonplaats: Ewijk
Leeftijd: 64 jaar

Hij is een en al historie en muziek, Maarten-Jan Dongelmans. Geboren in het kasteel van Boxmeer, studeerde hij vanaf 1976 geschiedenis en muziekwetenschap in Nijmegen, waarna hij afstudeerde op het Valkhof. In 1982 deed hij zijn doctoraal.

Hij was enig kind en bezocht de Sint-Jozefschool in Hengstdal en later het beroemde Canisius College. Nadat hij al een jaar of twee pianoles had gevolgd vroeg het hoofd van zijn school hem of hij de kindermissen in de Christus Koningkerk wilde begeleiden. ‘Ik was toen nog maar negen jaar oud, en heb sinds die tijd vele zanggroepen aan mij voorbij zien trekken. In de jaren zeventig was ik ook organist in Beuningen. Op 7 november jongstleden heb ik mijn 55-jarig jubileum als kerkmusicus kunnen vieren. Dat gebeurde in Huissen, waar ik het Gemengd Koor De Levensbron dirigeer. Het aartsbisdom Utrecht schonk mij bij die gelegenheid een fraai plastiek, waarop ik nu trots regelmatig een blik werp terwijl het op de piano staat.’ Diverse koren kennen hem als dirigent, al vanaf 1984. Maarten-Jan is echter van meer markten thuis. Al sinds zijn jeugd schreef hij veel verhalen, een andere passie. Meestal spelen die zich af in het verleden. ‘Sinds 1983 schrijf ik in De Gelderlander freelance teksten, meestal recensies en andere artikelen. Inmiddels heb ik een aantal boeken op mijn naam staan; er zijn er nu zestien verschenen en nummer zeventien is in wording. Af en toe geef ik lezingen. Ik kan eigenlijk niet zeggen welke van mijn beide passies nu de belangrijkste is.’

Voorzitterschap SACA
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, heeft Maarten-Jan ook het voorzitterschap van de Studie Academie Cultuur Avontuur (SACA) op zich genomen. ‘Die stichting is vorig jaar opgericht, met het doel geschiedenis- en muziekcursussen te organiseren voor vijftigplussers en vijftigminners. Voor iedereen dus. Want in feite wil ik graag cultuur overdragen aan wie daarin maar geïnteresseerd is. Ik kan wel zeggen dat mijn hobby mijn beroep is en omgekeerd. Dat betekent wel dat ik niet over veel echt vrije tijd beschik. Natuurlijk luister ik veel naar muziek, het liefst naar opera en kerkmuziek.’

Reizen
Ondanks zijn weinige vrije tijd vindt hij toch nog ruimte om te reizen. ‘Altijd al veel gedaan, net als het organiseren van rondleidingen. Nee, voor een uitgebreide stadswandeling met een groep toeristen door steden als Wenen, Parijs, Rome, Londen of Nijmegen draai ik mijn hand niet om. Ik prijs mezelf wel gelukkig dat ik over een ijzeren geheugen beschik.’ Tijdens een bezoek aan Rome met de Kevelaerer Männergesangverein kwam Maarten-Jan in het Pantheon terecht. ‘We begonnen een mooi lied te zingen, maar de kerkwacht vond het maar niets en gebaarde ons te stoppen. Uit pure frustratie ging ik aan de overkant van de straat even iets drinken. Prompt kwam een van de koorleden op mij afgehold: de toeristen in de kerk hadden geprotesteerd tegen het zangverbod, en we mochten alsnog ons lied ‘Frieden’ ten gehore brengen. Vrijwel hetzelfde maakte ik mee in 2016, bij het Holocaustmonument in Berlijn. Daar probeerden enkele potige politievrouwen ons (het Enka Mannenkoor Ede) ervan te weerhouden datzelfde lied te vertolken. Maar ik liet me niet van de wijs brengen en dirigeerde gewoon door, tot groot genoegen van de koorleden en de toeschouwers. Voor mij zijn dit momenten die mij altijd bij zullen blijven. Als je met een koor op reis gaat beleef je de mooiste dingen.’

Hoogtepunten en highlights
Hoogtepunten beleefde hij ook in 2014, met het Drutense Orpheus in Londen. ‘Daar gaven we een concert voor deftige mannen met bolhoeden in de kerk, maar ook voor zwervers die op de banken lagen te slapen. Over contrasten gesproken...’
In 2015 ontving hij het ridderschap in de Orde van Oranje-Nassau. Als recensent luistert Maarten-Jan naar stapels cd’s en woont hij veel klassieke kooruitvoeringen bij. Hij maakte eens een opmerking over ongelijke inzetten bij een uitvoering. “U hebt gelijk,” was de reactie van de voorzitter, “onze dirigent zet altijd als eerste in...”.

‘Ewijk is voor mij een prima woonplek, fijn dichtbij de snelwegen en Nijmegen, de stad waar uiteindelijk mijn hart ligt. Ik heb het Land van Maas en Waal leren kennen als een gastvrije streek met tal van highlights, van kastelen tot natuurschoon. Precies wat mij boeit, precies wat bij mij past.’

Door Ton van Hulst