Verhalen om nooit te vergeten (1)
AlgemeenVierdelige serie in aanloop naar de herdenking op 4 mei, deel 1
In aansluiting op het landelijk thema van het Nationale Comité 4 en 5 Mei, heeft het Drutens 4 Mei-comité in aanloop naar de jaarlijkse datum van de aangepaste dodenherdenking op 4 mei 2020 - in gedeelten - eveneens een verhaal te bieden om nooit te vergeten.
Het verhaal gaat over het hoe het is vergaan met onze joodse medeburgers in voornamelijk Druten en omgeving en dit dan over een serie van vier bijdragen in de Maas&Waler. Dit in het bijzonder om (enig) begrip te hebben voor de mede-dorps- of streekgenoten tijdens hun leven en helaas het bittere einde er van.
De groei en de afname
Het is verbazend om te lezen , dat het van weinig humanitair gevoel getuigt, dat destijds monniken schreven, dat de joden werden vermoord “Amore Dei” (Uit liefde voor God) Door de eeuwen heen werden ze om verschillende redenen vervolgd en ook daarom trokken ze door heel Europa van land tot land om te zoeken naar een veilig en geaccepteerd ‘onderkomen’.
Familienamen gaven en geven aan waar ze (eventueel) van afkomstig waren. Hierbij te denken aan Van Polen en Polak: van Polen; Van Beem: van Bohemen; Van Meer: van Moravië; Van Praag en Presburg: van toenmalig Tsjecho-Slowakije; Van Hes: van Hessen; de Swaab: van Schwabenland, Van Emden, Hamburger, Dantzig en ga zo maar door.
In de tweede helft van de zeventiende eeuw vestigden zich de eerste joden in Gelre, t.w. in Tiel, en Nijmegen en weer later ook in Dreumel, Druten, Batenburg en Horssen. In Dreumel was dit in 1780 Salomon Isaaks, een slager uit Munster en in Horssen de familie De Winter. In 1808 zien we in de bevolkingsstatistieken, dat er in Maas en Waal zo’n 32 joden wonen, waarvan 5 in Druten. Daarna – in 1836 – woont er in Druten waarschijnlijk een joodse familie verbonden aan Salomon van Leeuwen – geboren in 1802 in het Brabantse Megen – gehuwd met Esther de Winter – geboren in 1805 – in Horssen. Salomon was van beroep ‘vleeschhouwer’ en woonde in/aan de Hogestraat in Druten. In 1837 volgt ook David van Swanenburgh, die handelaar is in goud, zilver en uurwerken. Daarna – aan de hand van de in 1849 gehouden volkstelling - wonen er in Druten 12 joodse personen behorend tot de families Van Leeuwen (vleeschhouwer) 8 personen; Heimans (koopman) 2 personen en Levie (vleeschouwer) 2 personen. In 1859 komt familie De Winter erbij met 3 personen. De joodse gemeenschap groeit gestaag want in 1869 en 1873 wonen er in Druten 57 joden. Dit aantal is rond de eeuwwisseling (1900) weer 43 joden terwijl er in 1906 weer een afname is te bespeuren met 7 personen.
Volgende week, deel 2 ‘Eigen gemeente’
Door Wil van den Dobbelsteen
